ورزش در بارداري

· چه ميزان ورزش در طي بارداري توصيه مي شود ؟
· چه ورزشهايي در دوران بارداري خطرناک است ؟
· اصول کلي ورزش در بارداري
· آمادگي بدن براي زايمان

حفظ و تقويت ميزان قواي عاطفي و جسماني در طي حاملگي داراي اهميت بسياري است . ورزش به شما کمک مي کند قبل و بعد از زايمان از نظر جسمي در وضعيت مناسبي باقي بمانيد .
در طي ورزش ، گردش خون بسيار مناسب مي شود : بنابراين جنين به طور مرتب مي تواند باعث رضايت خاطر روحي و همچنين جسمي شما باشد . ورزش راه لذت بخشي براي آماده شدن براي تغييرات دوران بارداري است .
ورزش :
· موجب افزايش آزاد شدن هورمونهايي به نام اندورفين ها شده که باعث کمتر شدن احساس خستگي و افسردگي مي شود .
· موجب کاهش درد پشت ، گرفتگي ساق پا ، يبوست و تنگي نفس مي شود .
· موجب افزايش ميزان انرژي شده و شما را براي دوره زايمان آماده مي نمايد .
· موجب بدست آوردن زودتر شکل مناسب و طبيعي بدن پس از زايمان مي شود .
ورزش ، گردش خون را افزايش مي دهد که در نتيجه به تنظيم فشار خون کمک مي کند . در صورتيکه عضلات ورزيده داشته باشيد .
دوره درد و زايمان را راحت تر پشت سر خواهيد گذاشت . با توجه به اينکه توانايي هاي بدني هر فرد با فرد ديگر متفاوت است ، قبل از شروع و يا ادامه دادن هر يک از نرمشها يا ورزشهائي که در ادامه معرفي مي شود با پزشک خود مشورت نمائيد .

چه ميزان ورزش در طي بارداري توصيه مي شود ؟
شايد انجام ورزش معمول روزانه با توجه به برنامه کاري بسياري شلوغ ، چندان دست يافتني نباشد . شما مي توانيد بسياري از اين روشها را که در طي بارداري توصيه مي شود در طي فعاليتهاي ديگر روزانه تان انجام دهيد ؛ به طور مثال تمرينهاي لگني ( کف لگن ) در طي شستشوي دندانها انجام مي شود ؛ ورزش پا و قوزک پا را مي توانيد در حاليکه پشت ميزتان نشسته ايد و يا در اتوبوس هستيد انجام دهيد ؛ و يا در حاليکه در حال خواندن کتاب و يا تماشاي تلويزيون هستيد تمرين تيلور را انجام دهيد . تمرينات مکرر ولي کوتاه مدت بهتر از تمرينات طولاني مدت يکبار در روز است . در حالت غيربارداري يک زن مي تواند با استراحت يکساعت و نيمه انرژي خود را ذخيره کند ؛ اما زن باردار ، شايد نيمي از روز براي رهايي از خستگي به استراحت احتياج داشته باشد . پس با خودتان مهربان باشيد و فعاليت تان را محدود کنيد تا برايتان لذت بخش و آرامش بخش باشد .
در طي حاملگي شما آزاد هستيد به همان ميزاني که قبل از بارداري به طور مرتب در ورزش شرکت مي کرديد ورزش تان را ادامه دهيد . ادامه دادن تمرينات طي بارداري باعث مي شود بدنتان در همان وضعيت سابق و آماده باقي بماند . همچنين بعضي ورزشها مخصوصاً در طي بارداري توصيه مي شوند مانند پياده روي ، شنا ، يوگا و ... پياده روي براي هضم غذا ، گردش خون و نگهداري شکل بدن بسيار مفيد است . در هنگام پياده روي سعي کنيد بالاتنه در حالت کشيده ، باسن جمع ، باشد و همچنين کشيده بودن شانه به عقب و بالا بودن سر را حفظ کنيد . هر چه به انتهاي بارداري نزديک مي شويد با توجه به نرمتر شدن رباطهاي لگني ، ممکن است در طي پياده روي طولاني ، احساس درد در ناحيه پشت کنيد . هميشه در هنگام پياده روي کفشهاي مناسب با کف نرم بپوشيد .
شنا کردن : شنا باعث تقويت اکثر عضلات مي شود و براي افزايش انرژي بسيار مناسب است . به دليل اينکه وزنتان در داخل آب کمي کاهش مي يابد ، احتمال کشيدگي عضلات و مفاصل کمتر است ؛ بنابراين احتمال آسيب ديدن عضلات و مفاصل کمتر مي شود .
در هنگام راه رفتن در کنار استخر مراقب سر خوردن باشيد . براي جلوگيري از اين مورد ، از دمپايي هاي مناسب استفاده کنيد و با احتياط کامل حرکت کنيد .
يوگا :
يوگا داراي منافع متعددي است مانند تقويت ميزان انرژي و کاهش فشارهاي ذهني - رواني . همچنين يوگا به شما ياد مي دهد که چگونه تنفستان را کنترل کنيد و در طي زايمان کاملاً متمرکز باشيد .

چه ورزشهايي در دوران بارداري خطرناک است ؟
ورزشهايي مانند اسکي و اسب سواري به خصوص در هنگاميکه سن بارداري افزايش مي يابد و رحم بزرگتر مي شود با خطرات بيشتري همراه است ؛ زيرا در اين هنگام نقطه ثقل بدن به طرف جلو متمايل و احتمال سقوط بيشتر مي شود . از انجام فعاليت هاي ديگري که در زير مي آيد به دليل کشش بسيار زيادي که به بدن وارد مي کند ، بايد پرهيز شود .
- پرش : در دوران بارداري تمرينهاي پرشي انجام ندهيد . اين کار به شدت به سينه هاي شما ( که در طي بارداري به حمايت بيشتري نياز دارد ) آسيب مي رساند و براي ناحيه پشت ، ستون مهره ها و لگن ، مفصل سر استخوان ران و زانوها مضر است .
حمل کوله پشتي : کليه فعاليت هايي که منجر به حمل وزنه مي شوند مضر است ؛ زيرا اين فعاليت ها رباطهاي پشت را در کشش بيش از حد قرار مي دهند و رباطها در حالت کشيده باقي مي مانند ، و بازگشت عضلات به وضعيت سابق طول مي کشد .
دراز و نشست : اين تمرينات را انجام ندهيد . عضلات طولي شکم طوري طراحي شده اند که در قسمت مياني ،‌اجازه رشد رحم را بدهد و نرمش دراز و نشست باعث سفت شدن اين عضلات مي شود . اين کشش ، بازگشت به حالت اول را بعد از زايمان طولاني مي کند . همچنين نگه داشتن پا در حالت ارتفاع در حاليه به پشت خود خوابيده ايد مي تواند موجب همان اثر شود .
پياده روي براي هضم غذا ، گردش خون و نگهداري شکل بدن بسيار مفيد است .

اصول کلي ورزش در بارداري
۱ - ورزش را در يک مکان آرام شروع کنيد . قبل از هر تمرين ، چند نفس عميق بکشيد . تنفس عميق موجب اکسيژن رساني مناسب به عضلات مي شود .
۲ - اگر در حين تمرين دچار درد ،‌ گرفتگي عضلاني و تنگي نفش شديد تمرينات را قطع کنيد . در اين هنگام در حالت آرام ، استراحت کنيد . در طي ورزش ، گردش خون بسيار مناسب مي شود ، بنابراين جنين به ميزان فراواني اکسيژن از راه خون دريافت ميکند . اکسيژن رساني به تمامي بافتها وجود دارد به خصوص مغز که باعث عملکرد بهتر آن مي شود . اگر شما به خوبي اکسيژن دريافت نکنيد، به جنين شما نيز به حد کافي اکسيژن نخواهد رسيد . هورمونهايي که در حين ورزش ترشح مي شوند از طريق عبور جفت به جنين مي رسد ؛ بنابراين در شروع ورزش هورمون آدرنالين به جنين مي رسد . در حين ورزش اثرات اندورفين ها بر روي جنين آشکار مي شود ( که موجب احساس خوب بودن و با نشاط بودن مي شوند ) .
در روي زمين مسطح ورزش کنيد .
۴ - همواره بالاتنه را راست و مستقيم نگاه داريد .
۵ - در صورت نياز به کمک ، به ديوار تکيه دهيد .
۶ - نرمش را به آرامي شروع کنيد و به نرمي ادامه دهيد .
۷ - در صورتيکه احساس درد و يا ناراحتي ،‌ سرگيجه و خستگي کرديد ، ورزش را قطع کنيد .
۸ - هميشه مراقب تنفس هايتان باشيد .
همواره قبل از شروع ورزش ، نرمشهايي جهت گرم کردن انجام دهيد . گرم کردن به آرامي بدن شما را براي تمرينات سنگين تر آماده مي کند و همچنين موجب انطباق مناسبي با تمرينات روزانه مي شود .
گرم کردن باعث مي شود عضلات و مفاصل به آرامي گرم شوند واز کشش آنها جلوگيري مي کند و در نتيجه احتمال بروز آسيب کمتر مي شود . در صورتيکه تمرينات مربوط به گرم کردن را انجام ندهيد ، ممکن است گرفتگي و يا خشکي مفاصل و عضلات شما را آزار دهد .
تمرينات کششي :
قبل از شروع هر نوع ورزش روزانه ، همواره به آرامي خود را گرم کنيد . نمونه اي از اين تمرينات در تصاوير زير ديده مي شود . اين تمرينات باعث مي شوند که خون به نحو مناسب در بدن گردش کند و باعث اکسيژن رساني مناسب به شما و جنين شود . هر تمرين را ۵ تا ۱۰ بار به آرامي انجام دهيد . در هنگام انجام اين تمرينات شما نبايد احساس ناراحتي کنيد . همچنين حتماً در هنگام انجام اين تمرينات در موقعيت بدني مناسب باشيد .
تمرينات سر و گردن :
۱ - همواره سرتان را به آرامي تکان دهيد . در ابتدا به آرامي سرتان را به يکطرف خم کنيد . اين تمرين را در جهت ديگر انجام دهيد .
۲ - مطابق شکل سر را به آرامي به پشت خم کنيد و مجدداً به حالت اول برگردانيد .
۳ - سر را به طرف چپ و راست بچرخانيد .
مفصل دست
در حالت راحتي در حاليکه در حالت چهارزانو هستيد و پشتتان کشيده است بنشينيد ؛ در حاليکه سرتان را به آرامي مستقيم نگاه داشته ايد نفستان را بيرون دهيد و بالا تنه را به آرامي به سمت راست بچرخانيد . در همين هنگام دست راست خود را در پشت خود قرار دهيد . اين تمرين را با دست چپ و به طرف چپ نيز انجام دهيد براي کاهش خستگي مفصل دست مي توانيد آن را به آرامي در حالت کشيده قرار دهيد . مطابق شکل براي کنترل ميزان کشيدگي ، دست خود را مي توانيد بروي زانو قرار دهيد .
بازوها و شانه ها
روي زانوهايتان بنشينيد .
دست راستتان را به آرامي به طرف بالا بکشيد . سپس آن را به پشت خم کنيد و دست چپتان را مطابق شکل به دست راست قلاب کنيد . سپس مطابق شکل به ترتيب دست راست و سپس دست چپ خود را به صورت آويزان براي ۲۰ ثانيه نگاه داريد . دست ديگرتان را بر روي آرنج قرار دهيد و به آرامي دست ديگر را به طرف پايين فشار دهيد . سپس دستها را در حالت راحت قرار دهيد . در صورتيکه نمي توانيد اين تمرين را انجام دهيد ناراحت نباشيد .
تمرين ساق و کف پا :
روي زمين بنشينيد . در حاليکه بدنتان کاملاً کشيده و پاها به طرف جلو دراز شده است ،‌ دستها را در پشت بر روي زمين نزديک مفصل سراستخوان ران قرار دهيد تا بتواند در تحمل وزن به شما کمک کند . زانو را خم کنيد سپس آن را در حالت کشيده قرار دهيد . اين کار را با پاي ديگر تکرار کنيد . اين حرکت باعث تقويت عضلات ساق پا و ران مي شود .
بهبود گردش خون :
مستقيم بنشينيد و دستها را در پشت حايل کنيد . پاي تان را از زمين بلند کنيد و آن را به طرف داخل به حالت کشيده سفت کنيد . سپس با حرکت مفصل قوزک در هوا يک دايره رسم کنيد . براي رفع خستگي مي توانيد کف پا را به خارج متمايل کنيد .
عضلات کف لگن :
عضلات کف لگن محوطه اي را تشکيل مي دهد که رحم ، روده ، مثانه را حمايت مي کند . در طي حاملگي به دليل افزايش هورمون و پروژسترون ، عضلات نرم و شل مي شوند . براي جلوگيري از اين اتفاق ورزشهاي زير کمک کننده خواهند بود تا قوام عضلات کف لگن به حالت طبيعي باقي بماند . اين عضلات به دليل تقويت قوام عضلات از افتادگي مثانه و بروز « بي اختياري ادرار » در سالهاي بعد جلوگيري مي کند .
عضلات ناحيه اطراف واژن و مقعد را به داخل بکشيد و در حالت جمع و منقبض نگاه داريد ؛ مانند زمانيکه شما مي خواهيد جريان ادرار را متوقف کنيد . اين کار را تا زماني که احساس ناراحتي نکرده ايد ادامه دهيد . همچنين اين تمرينات را بايد هر چه زودتر پس از زايمان آغاز کنيد تا خطر افتادگي به حداقل برسد . اين تمرينات همچنين به آمادگي واژن براي شروع مقاربت پس از زايمان کمک مي کند . بهتر است اين تمرينات را تبديل به يکي از تمرينات مداوم و روازنه کنيد . شما مي توانيد اين تمرين را ۲۵ مرتبه در طول روز تکرار نمائيد .
در کنار تمرينات ورزشي مناسب عمومي تمام بدن ، شما بايد بيشتر به تمريناتي بپردازيد که در طي زايمان و پس از آن شما را ياري دهد . يعني تمريناتي که به شما کمک کند تا دوران باراري و زايمان را راحتر طي کنيد . بعضي از متخصصين امر ، تعدادي از تمرينات يوگا را که مناسب براي اين دوران است پيشنهاد مي کنند که در شکلهاي زير به نمايش درآمده است .
مطابق شکل پاهايتان را در حدود ۳۰ سانتي متر از هم بازکنيد و به صورت موازي قرار دهيد . دستهايتان را در پشت قلاب کنيد و به آرامي به جلو خم شويد ، پشتتان را کاملاً صاف نگاه داريد . چند نفس کوتاه ولي عميق بکشيد و سپس به آرامي بلند شويد .
پس از خم شدن به طرف جلو ، به آرامي دستهايتان را تا جايي که مي توانيد به طرف بالا بکشيد و به هم قلاب کنيد . به روي زانوها و دستها قرار بگيريد . فاصله زانو را در حدود ۳۰ سانتي متر تنظيم کنيد . عضلات ناحيه باسن را سفت کنيد و عضلات شکم را بالا بکشيد و چند لحظه در اين حالت نگاه داريد و سپس آن را رها کنيد . اين تمرين را چند بار تکرار کنيد .
مطابق شکل به پشت دراز بکشيد . در حاليکه دستهايتان در کنار بدن است کف پا را به زمين فشار دهيد و لگن را تا ارتفاعي که مي توانيد از زمين بلند کنيد . سپس به آرامي به طرف پايين برگرديد . در اين حين به آرامي و عميق تنفس کنيد .
بر روي زمين صاف دراز بکشيد و زانوها را به آرامي در داخل شکم جمع کنيد . و در اين حالت چند ثانيه بمانيد و به طور عميق تنفس کنيد و سپس در حالت راحت قرار بگيريد .
پاي راست را در حالت کشيده روي زمين دراز کنيد و به آرامي پاي چپ را داخل شکم جمع کنيد . سپس اين حرکت را با پاي ديگر تکرار کنيد .
پاها را داخل شکم جمع کنيد و پاها را در حالت ضربدر قرار دهيد . سپس به آرامي به طرف راست و چپ بچرخيد .
مطابق شکل به پشت دراز بکشيد و دستها را از هم باز کنيد و در حاليکه نفستان را بيرون مي دهيد به آرامي زانو را به طرف چپ و سر را به راست بچرخانيد . اين حرکت موجب گردش آرام ستون مهره ها مي شود . در اين حالت براي چند ثانيه کوتاه بمانيد و به حالت اول بازگرديد و اين کار را در جهت مخالف تکرار کنيد .

آمادگي بدن براي زايمان
در صورتيکه قبل از شروع زايمان شما از نظر جسمي و روحي خود را براي اين شرايط آماده کرده باشيد ، مسلماً اين دوران را راحتتر و آسانتر مي گذرانيد . تمرينات زير در طي دوران بارداري بسيار مفيد هستند . اين تمرينات عضلات شما را براي زايمان آماده مي کند و باعث خونرساني مناسب در عضلات ران و پرينه خواهد شد و مفاصل درگير در زايمان را آماده مي نمايد . بعد از هر تمرين ، ۳۰-۲۰ دقيقه در حال آرامش باقي بمانيد .
حدود ۱۰-۵ دقيقه با چشمهاي بسته در حالت آرام دراز بکشيد و در اين هنگام ريتم تنفستان را تنظيم کنيد . اين تمرينات از شدت اضطراب شما خواهد کاست .
تمرين تيلور :
بر روي زمين بنشينيد و پاهايتان را دراز کنيد . سپس به آرامي زانوها را مطابق شکل خم کنيد و کف پاهايتان را در کنار هم قرار دهيد . ران را از هم باز کنيد و به آرامي به زمين نزديک کنيد . در هنگام اين تمرين پشت بايد کاملاً صاف و کشيده باشد و شانه ها و گردن بايد در حالت راحت قرار بگيرد . نفسهاي عميق بکشيد .
در صورتيکه تمايل داشته باشيد مي توانيد از يک پتو و يا بالش نازک براي نشستن استفاده کنيد و از ديوار براي حمايت پشت استفاده نمائيد .
در صورتيکه در ابتدا چسباندن کف پاها مشکل است مي توانيد با فاصله اين کار را انجام دهيد . مثلاً کف پاها حدود ۳۰ سانتي متر فاصله داشته باشد . استمرار در اين تمرين و نزديک کردن آرام کف پاها باعث خواهد شد که بتوانيد کف پاها را به هم بچسبانيد .
تمرين چمباتمه زدن :
در حاليکه پاهايتان حدود ۴۵ سانتي متر از هم فاصله دارد و پشت کاملاً کشيده است بايستيد و سپس به آرامي در حالت چمباتمه بنشينيد و دستها را مطابق شکل در جلوي بدن قلاب کنيد . سعي کنيد باسن در تماس با زمين قرار بگيرد به طوريکه وزن بدن بر روي انگشتان و سرران تقسيم شود . تا زمانيکه احساس ناراحتي نکرده ايد مي توانيد در اين حالت بمانيد و سپس به طرف جلو متمايل شويد و به آرامي بايستيد . اين حرکت مي تواند به صورت يکي از تمرينات روزانه شما درآيد . شما مي توانيد از اين حرکت در هنگام برداشتن وسايل و وزنه ها ، استفاده کنيد .
اين حرکت باعث مي شود که عضلات و مفاصل ناحيه لگن قابليت انعطاف داشته باشد و عضلات ران و پشت قويتر و درد ناحيه پشت کمتر شود .
تعادل مطمئن :
در صورتيکه لازم مي دانيد براي انجام اين تمرين از وسيله اي مانند صندلي و لبه پنجره و ... استفاده نمائيد تا بدين ترتيب در هنگام چمباتمه زدن شما را حمايت کند . ( مطابق شکل )

تمرينات آرام سازي ( ايجاد آرامش ) :
به تدريج که رحم رشد مي کند احتمالاً شما متوجه مي شويد که دراز کشيدن به پشت در حاليکه يک بالش زيرسرتان قرار دارد تمرين مناسبي است . شما مي توانيد به راحتي در اين حالت به استراحت بپردازيد .
همچنين مطابق شکل مي توانيد پاهايتان را بر روي يک صندلي قرار دهيد تا پاها و مفاصل زانو استراحت کنند . ارتفاع صندلي بايد طوري باشد که زاويه ران با زمين مطابق شکل حفظ شود .
دراز کشيدن :
در حاليکه يک بالش زير سرتان قرار دارد به پهلو دراز بکشيد ، بازويتان را مطابق شکل قرار دهيد و پاها را در موقعيت مشابه شکل به حالت راحت قرار دهيد . چشمهايتان را ببنديد و بر روي تنفستان تمرکز کنيد .
ماساژ :
يکي از راههاي مناسب براي ايجاد آرامش و همچنين رفع خستگي ، ماساژ مي باشد . اين روش در دوران بارداري نيز مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد . ماساژ نواحي مختلف بدن مي تواند باعث تحريک انتهاي اعصاب پوست شود و همچنين گردش خون ناحيه را بهبود بخشد و موجب برطرف شدن خستگي شود . در نتيجه تمام اين موارد نوعي احساس شادابي و خوب بودن در فرد ظاهر مي شود .
بهتراست ماساژ دادن در يک اتاق نيمه تاريک و در حاليکه موزيک ملايمي شنيده مي شود انجام گيرد . نشستن بر روي يک بالش نرم نيز مي تواند کمک کننده باشد در هنگام ماساژ به طور کلي حرکات دست بايد آرام باشد و استفاده از روغنهاي مخصوص ماساژ به خصوص روغنهايي که داراي عصاره گياهي هستند توصيه مي شود تا اصطکاک بين دست و پوست به حداقل برسد .